Opisanie roztoczańskiego krajobrazu jest zadaniem trudnym do wykonania ze względu na bogactwo jego form i kształtów, modelowanych porami roku. Składają się na niego nie tylko elementy przyrody ożywionej, ale również elementy nieożywione ; jak przydrożne kapliczki, krzyże, chałupy, cerkwie. A także miejsca zapomniane, w których pozornie nic nie ma. Nie znajdziemy ich w błyszczących folderach reklamujących ten region. Zostały bowiem wyparte przez „atrakcyjniejsze” miejsca. Choć słowo atrakcyjne nie jest według mnie najtrafniejszym określeniem do opisania istoty tego wielowątkowego regionu Polski. Bo czyż można nazwać atrakcją turystyczną wieś Sochy, gdzie w 1943 roku podczas pacyfikacji wsi okupanci niemieccy dokonali masowego mordu na ludności cywilnej, a wieś została niemal doszczętnie spalona.
To jest świadectwo okrucieństwa. Świadectwo (nie)istnienia ludzi, którzy tam byli, których życie w barbarzyński sposób zostało przerwane, z niedokończonymi planami, marzeniami. Będąc w Zwierzyńcu odwiedźmy to miejsce, aby na moment wsłuchać się w ciszę, która zawisła nad białymi krzyżami na pobliskim cmentarzu. Aby na chwilę pochylić się nad losem tych, którzy tam byli i tworzyli historie tej ziemi.
Opisując Roztocze używam słów: zachwyt, zaduma , piękno, wzruszenie….. pozostawiam tu wolne miejsce, dla tych z Was, którzy zdecydują się odwiedzić ten zakątek, by mogli dopisać swoje własne określenia.
Swoją wędrówkę po tym regionie rozpocznę od Zwierzyńca, który jest oddalony od Soch o 2 km.
Zwierzyniec i okolice przez wiele wieków funkcjonowały jako „Letnisko Królewskie”. Był to teren rekreacji weekendowej dla rodu Zamoyskich, którzy założyli w tym miejscu „zwierzyniec”. Powstała obok osada przejęła nazwę i stała się centrum gospodarczym Ordynacji Zamoyskiej. Zwierzyniec otulony jest przez Roztoczański Park Narodowy, w którym możemy obcować z przyrodą w jej pierwotnym, naturalnym pięknie, nie przekształconym przez człowieka. Znajdują się tutaj okazałe starodrzewy jodłowe i bukowe utrzymane niemal w naturalnym stanie.
Historia zamknięta w kamieniu
Idąc ścieżką edukacyjną na Bukową Górę napotkałam skupisko głazów. Choć na pierwszy rzut oka wyglądają jak element przyrody nieożywionej, w rzeczywistości są pomnikiem. Stoją na straży pamięci poległych leśników, którzy walczyli o wolność Ojczyzny w czasach II wojny światowej. I choć głazy są różnej wielkości, to jedno jest pewne, tragedia, która tutaj się wydarzyła nie podlega stopniowaniu. Historia ludzi i przyroda na tych ziemiach wzajemnie się przeplatała, jak wątek z osnową tworząc nierozerwalny splot. I trudno powiedzieć, gdzie kończyło się jedno, a zaczynało następne. Granica zatraciła się, uległa zatarciu. Natura stała się towarzyszem i najbliższym świadkiem jednostkowego cierpienia. I choć okoliczne drzewa wiele mogły by powiedzieć, bo niejedno widziały i słyszały ale milczą jak głaz.
Przepływ życia
W rezerwacie, gdzie przyroda nie jest podporządkowana ludzkim celom możemy poczuć jak bije pierwotne tętno życia i obserwować jego przepływ. Koniec nie oznacza tutaj definitywnego końca, gdyż koniec jednej formy istnienia daje początek nowemu życiu. Tak jest na przykład z powalonymi przez wiek lub czynniki atmosferyczne drzewami. Uważnie obserwując ich pnie zauważymy jak wiele znajduje się na nich mikroskopijnych, żyjących organizmów.
Szlaki turystyczne
Główne szlaki turystyczne, które znajdują się w Roztoczańskim Parku Narodowym wiodą na Bukową Górę oraz na Floriankę, którą możemy przejść, bądź przejechać rowerem, gdyż poprowadzona jest przez nią trasa rowerowa. Przemierzając Floriankę zatrzymałam się przy czarnym stawie, choć czarny jest on tylko w nazwie. Jego wody mienią się paletą wielobarwnej zieleni, turkusu, granatu. To, jaki aktualnie kolor zobaczymy jest warunkowane atmosferą powietrzną – ilością światła, temperaturą , porą dnia. W letni, słoneczny dzień mieni się świetlistymi, jasnymi barwami, zaś w pochmurny jego wody przybierają ciężki, ciemny gdzieniegdzie rdzawy kolor nadając temu miejscu aurę tajemniczości, niczym bajkowy świat. Warto wspomnieć, iż na Floriance mieści się Ośrodek Hodowli Zachowawczej konika polskiego, oraz skansen w postaci Izby Leśnej.
Będąc w Zwierzyńcu zajrzałam jeszcze na wieżę widokową położoną niedaleko trasy na Floriankę, z której możemy zobaczyć wolno biegające tarpany, choć nie jest to widok gwarantowany. Ale na pewno zobaczymy ryby w zbiornikach wodnych, wzdłuż których ciągną się alejki spacerowe w Parku Zwierzyńczyk. A skoro mowa o wodzie, to warto wspomnieć o kościele św. Jan Nepomucena zwanego potocznie „kościółkiem na wodzie”.
Gdy swoje zmęczone wędrowaniem stopy zanurzyłam w Stawach Echo. Mogę teraz położyć się na plaży lub siąść na pomoście i wsłuchać się w szumiące drzewa, które otaczają to miejsce, bowiem Stawy Echo znajdują się w samym sercu Roztoczańskiego Parku Narodowego. Przy odrobinie szczęścia również w tym miejscu możemy gdzieś w oddali zobaczyć pasące się na groblach koniki polskie.
Szumiąca opowieść
Decydując się pójść dalej dotrzemy przez Górecko Stare do Górecka Kościelnego, gdzie czeka nas kolejna odsłona piękna roztoczańskiego krajobrazu.
Szumią drzewa, szumią. Wysokie sosny, jodły i świerki i zapewne szumiały zrzucające na zimę swe drobne igiełki modrzewie, z którego to drewna został zbudowany w 1768 roku kościół pw. Św. Stanisława Biskupa Męczennika ufundowany przez Jana Jakuba Zamojskiego. Tą perełkę architektury drewnianej możemy podziwiać w Górecku Kościelnym. W środku oprócz obrazów przedstawiających patrona kościoła, czterech ewangelistów i Matkę Boską Anielską możemy zobaczyć 12 – głosowe organy z 1906 roku. Po obejrzeniu kościoła i dzwonnicy pójdźmy dalej, aby swoją muzyczną opowieść wzbogacić o kolejne nuty w postaci delikatnych dźwięków szemrzącej rzeki Szum i mocnych akordów pulsujących siłą życia, wielowiekowych dębów. I oto przed naszymi oczami rozpościera się aleja dębowa, z których najbardziej sędziwy ma 500 lat.
Aby dokładnie przyjrzeć się im musimy wytężyć wzrok i nastawić go na zmienną perspektywę patrzenia. Z odległości widzimy ich potęgę, wielkość, siłę. Podchodząc bliżej możemy dostrzec fakturę kory, połączenie formy z barwą. Pełno w niej żłobień, szczelin, zagłębień. Przyjrzyjmy się jak w spękanej korze bije tętno życia. Popatrzmy na jej chropowatość i miękkość, jaką dają mieszkujące na niej mchy i porosty, mieniące się różnymi odcieniami zieleni. To dzieło natury samo w sobie.
Drewniana Kapliczka i szumy przeszłości
Aleja dębowa zaprowadzi nas do drewnianej kapliczki nad rzeką Szum. W jej środku znajduje się ołtarz Św. Stanisława, a w pobliżu bije cudowne źródełko zwane Bożą Łezką. Kapliczka otoczona jest drewnianym mostem, na którym możemy przysiąść i zanurzyć zmęczone stopy w wodzie.
Gdybyście chcieli dopisać kolejne nuty do swojego utworu szumiącej opowieści o Górecku Kościelnym możecie powędrować jednym ze szlaków turystycznych, który poprowadzi was przez las. Obszar ten mieści się w Rezerwacie Przyrody Szum. Napotkamy tu na małe wodospady zwane „szumami”. Idąc niespiesznie lasem możemy poczuć jak zieleń bujna i soczysta otula nas niczym miękkim płaszczem, obejmuje swym przyjaznym ramieniem, a rozgrzane słońcem igliwie roztacza aromatyczny, sosnowy zapach. Z tak dopieszczonymi zmysłami i zapisaną nutami pięciolinią możemy już udać się w drogę powrotną.
